Woonwagencultuur, klompencultuur, rederijkerskamers, Godelieveprocessie en Pikkeling worden immaterieel erfgoed
Maandag 3 juli 2017 — Minister van Cultuur Sven Gatz heeft vijf elementen toegevoegd aan de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het gaat om de woonwagencultuur, de klompencultuur, de Godelieveprocessie uit Gistel, de Rederijkerscultuur en het oogstfeest De Pikkeling uit de Aalsterse Faluintjesstreek.
Twee keer per jaar kunnen elementen van immaterieel cultureel erfgoed worden opgenomen op de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed. Minister Sven Gatz: “Die inventaris is de lijst van wat we beschouwen als culturele tradities die we in leven willen houden. Een opname op die lijst draagt bij tot de zichtbaarheid van de traditie en stimuleert publiek en betrokkenen om er bewust mee om te gaan. De lijst telt nu 50 elementen.”
Het interactief platform www.immaterieelerfgoed.be fungeert als een ontmoetingsplaats voor immaterieel cultureel erfgoed in Vlaanderen. Organisaties en personen maken er zich bekend. Het is een inspiratiebron, kennisbank en contactforum voor al wie immaterieel cultureel erfgoed mee een toekomst wil bieden. Dit erfgoed wordt hier in kaart gebracht, verspreid en doorgegeven. We noemen dit borgen: erfgoed veilig stellen voor de toekomst en er ook de passie voor delen en beleven.
De woonwagencultuur is het geheel van tradities, gebruiken en opvattingen van mensen die sinds generaties permanent in een woonwagen (willen) wonen. In Vlaanderen zijn er drie gemeenschappen woonwagenbewoners: de Voyageurs, de Manoesjen en de Roms. Deze drie groepen delen een leefwijze waarin het wonen op wielen centraal staat. Woonwagenbewoners koesteren een nomadische levenswijze en het vrijheidsgevoel dat daarmee verband houdt. Hun grote behoefte aan mobiliteit uit zich niet alleen in het rondreizen op zich, maar ook in handelingen die aan dat flexibele bestaan verbonden zijn.
Een ander centraal gegeven dat woonwagenbewoners gemeenschappelijk hebben, is het leven in familieverband. Zij kiezen er bewust voor om kleinschalig, maar familiaal te wonen. Typerende beroepen, zoals het ophalen van oud ijzer of messenslijpen, werden tot nog toe bijna uitsluitend door woonwagenbewoners uitgeoefend. Deze traditionele beroepen evolueren naargelang de maatschappelijke veranderingen. De wijze waarop de woonwagenbewoner zich hieraan aanpast, is ook een typisch cultureel kenmerk. Verder spelen ook muziek en religie een belangrijke rol in het leven van de drie gemeenschappen. Elke subgroep heeft ook een eigen taal en woordenschat.
http://www.immaterieelerfgoed.be/Detail/wat/330
De klompenmakerij was ooit een belangrijke bedrijfstak met een specifieke technische kennis. Veel van deze kennis is al verloren. Maar er is nog steeds een dynamische erfgoedgemeenschap actief. Ook het dragen van klompen is iets wat opnieuw meer gewaardeerd mag worden. Klompen hebben immers heel wat voordelen. Deze voordelen laten inzien en mensen de kans bieden om klompen te ontdekken als alternatief schoeisel, zijn doelstellingen van de gemeenschap rond de klompencultuur. Nu de generatie die haar jeugd op klompen heeft doorgemaakt aan het uitsterven is en de laatste professionele klompenmakers er het bijltje bij neer leggen, vindt de gemeenschap het hoog tijd om het erfgoed van het dragen en maken van klompen te herwaarderen.
http://www.immaterieelerfgoed.be/Detail/wat/335
De Godelieveprocessie trekt jaarlijks op de eerste zondag na 5 juli door de straten van het centrum van Gistel. Meer dan duizend vrijwilligers uit Gistel en de wijde omgeving beelden in achttien taferelen het leven, de marteldood, de heiligverklaring en de verheerlijking van Godelieve uit. De processie maakt onderdeel uit van de zogenaamde Godelievedagen, de periode tussen 6 en 30 juli. In deze periode komen heel wat pelgrims naar de Godelieve-abdij, waar Godelieve is vermoord, en naar de kerk, waar haar relieken rusten. De zaterdag voor de processie wordt in de kerk van Gistel een speciale misviering gehouden. Voor heel wat Gistelnaren is de processie de gelegenheid bij uitstek om met de familie samen te komen en in de namiddag naar de processie te gaan kijken of er effectief aan deel te nemen.
http://www.immaterieelerfgoed.be/Detail/wat/328
Vandaag zijn er in Vlaanderen en Nederland 67 actieve Rederijkerskamers. Een groot deel daarvan is verenigd via het Verbond van de Kamers van Rhetorica vzw. De activiteiten van de nog bestaande Kamers zijn heel divers. Wat hen bindt, is taal in de brede zin van het woord. In Vlaanderen beoefenen rederijkers taal vooral via amateurtheater en in mindere mate via zang en dichtkunst. De Kamers organiseren ook wedstrijden en feestelijkheden. Ze worden geregeld gevraagd om deel te nemen aan historische stoeten of processies of om religieuze altaren van patroonheiligen in stand te houden. Een enkele Kamer houdt zich bezig met louter academisch onderzoek of het behoud en beheer van een middeleeuwse reus. Om hun werking uit te dragen naar het grote publiek organiseren de rederijkerskamers onder meer tentoonstellingen en geven ze uiteenlopende publicaties (tijdschriften, wetenschappelijk onderzoek, jubileumboeken…) uit. De rederijkerskamers maken ook werk van het beheer van hun roerend erfgoed en de archivering van hun documentair erfgoed.
http://www.immaterieelerfgoed.be/Detail/wat/333
Jaarlijks vindt in de Faluintjesstreek – afwisselend in de Aalsterse deelgemeenten Baardegem, Herdersem, Meldert en Moorsel – eind juli een oogstfeest plaats, genaamd ‘de Pikkeling’. De belangrijkste bestanddelen ervan zijn traditionele dans en muziek uit diverse landen, internationale folklore, veldactiviteiten en streekgastronomie.
De Pikkeling groeide sinds 1970 uit tot een zeer sterk gedragen traditie, helemaal ingebed in de lokale gemeenschap van de Faluintjesgemeenten. Het is een goed georganiseerde en stabiele organisatie met een ruime betrokkenheid van de lokale gemeenschap, die steun geniet van de lokale handelaars, overheid en pers. Van plaatselijk gastgezin tot buitenlandse volksdanser, van het maken van een bloementapijt tot het leren bakken van ovenkoeken, van technische ploeg tot muzikant, van doorgewinterde ambachtslui tot ‘vlegelaars in opleiding’, van plaatselijke jongeren achter de bar tot bezoeker van de andere kant van het land: de Pikkeling is een volksfeest waar groot en klein, oud en jong, behoudsgezind en vooruitstrevend zijn gading vindt.
