Gatz wil werken overleden kunstenaars archiveren
Vrijdag 14 april 2017 — 2017 is voor het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA) niet alleen het jaar waarin de huidige museale infrastructuur binnen het Vlaamse Meesters-verhaal geoptimaliseerd wordt en het toekomstperspectief van een volwaardige museuminfrastructuur in beeld komt. In april 2017 start het M HKA ook het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen op. Dit gebeurt in uitvoering van het cultureel-erfgoedbeleid van minister Sven Gatz en met diens steun.
Voor architectuur, literatuur, muziek en de podiumkunsten zijn er specifieke expertisecentra, met het Vlaams Architectuurarchief, het Letterenhuis, Resonant en Firmament. Voor het belangrijke veld van beeldende kunstarchieven was er tot nu geen expertisecentrum. Minister Gatz heeft deze rol nu aan het M HKA toegewezen.
Beeldende kunstarchieven en nalatenschappen behoren tot ons cruciale cultureel erfgoed, en zijn de sleutel om het verhaal van de hedendaagse beeldende kunst te kunnen vertellen. Het is dan ook belangrijk dat ze publiek toegankelijk zijn. Ze worden echter onoverzichtelijk her en der bewaard en zijn vaak niet of slecht ontsloten. Bovendien komen steeds meer kunstarchieven in handen van buitenlandse instellingen, waardoor sleutelarchieven uit Vlaanderen (dreigen te) verdwijnen.
Het M HKA schoof reeds in 2004 in zijn beleidsplan (digitale) archiefwerking naar voor als sleutelfunctie binnen de hele collectiewerking. Sindsdien bouwt het stap voor stap een werking rond kunstarchieven uit. Zo ontwikkelde het de software Ensembles.org als platform voor kunstarchieven. Het M HKA beheert sinds jaar en dag ook een van de belangrijkste hedendaagse kunstarchieven in Vlaanderen, het I.C.C.-archief, en voegde daar de voorbije jaren onder meer het Panamarenko-archief en de nalatenschap van Hugo Roelandt aan toe. Minister van Cultuur Sven Gatz duidt nu het M HKA aan om een centrale rol te spelen in de zorg voor kunstarchieven en nalatenschappen (o.a. begeleiding van estates). Hij maakt 350.000 euro vrij om alvast de infrastructuur van het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen uit te bouwen.
Minister Sven Gatz: “Over de jaren heen werden er in Vlaanderen heel wat belangrijke kunstwerken en archieven verzameld van verschillenden overleden kunstenaars. Voor het beheer van het oeuvre van een kunstenaar, bijvoorbeeld via estates, is de juiste expertise nodig. De nieuwe omkadering biedt kansen aan het MHKA om een centrale rol op te nemen inzake beeldende kunstarchieven en het beheer ervan te centraliseren.”
Het M HKA kan hierdoor zijn intern opgebouwde expertise inzetten voor het bredere veld, en een expertisenetwerk voor kunstarchieven en nalatenschappen uitbouwen binnen het brede kunsten- en erfgoedveld. De minister vult daarmee in het Vlaams cultuurbeleid niet enkel een leemte in, hij werkt ook verder in het verlengde van zijn beleidsvisie waarbij grotere spelers voor de kleinere moeten zorgen en musea dienstverlenende rollen voor het hele veld kunnen opnemen.
Het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen krijgt een eigen infrastructuur, maar wil vooral ook diensten leveren en praktische ondersteuning bieden aan archiefvormers en beheerders van nalatenschappen bij de zorg voor hun archief of het beheer van de nalatenschap. In de eerste plaats gaat hierbij de aandacht uit naar kunstenaars of hun erven. Op die manier wordt de kunstwereld in Vlaanderen beter gedocumenteerd en gevaloriseerd. Het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen zal ook de ontwikkelingen in het internationale veld volgen en Vlaamse best practices internationaal uitzetten. Het Centrum Kunstarchieven Vlaanderen zal ook proactief kunstenaars benaderen, geselecteerd op basis van een waarderingskader, om hen te helpen met het ontsluiten, contextualiseren en maatschappelijk activeren van hun archieven.
Het centrum zal in 2017 en 2018 geleidelijk een werking opstarten om vanaf 2019 volwaardig en operationeel autonoom te werken.
Aan de werking van dit Centrum Kunstarchieven Vlaanderen wordt ook een presentatieruimte gekoppeld waar wisselende archiefpresentaties kunnen worden getoond. De opener van deze ruimte is Jef Geys. M HKA-curator Antony Hudek is in gesprek met Jef Geys over diens archief. Daaruit kwam de startpresentatie voort: een installatie op basis van materiaal uit doos B157, ‘de Golfoorlog’, van het Jef Geys-archief.
