Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed in Vlaanderen

Het Europees Jaar is de uitgelezen kans om het erfgoed en de rol die het speelt in de samenleving in de kijker te plaatsen.

Faro-conventie

De Kader-Conventie Faro van de Raad van Europa over de bijdrage van het erfgoed aan de samenleving  (Faro, 2005) is een belangrijke inspiratiebron voor een hedendaags en mensgericht erfgoedbeleid in Europa. De tekst is gebaseerd op het idee dat iedere mens het recht heeft om deel te nemen aan het culturele leven. Daaruit volgt een recht op kennis over en op betrokkenheid bij het erfgoed. De conventie nodigt uit tot nadenken over de waarde die we toekennen aan erfgoed en hoe we dit aanduiden en benoemen.

In 2018 streeft de Vlaamse overheid naar een Belgische ratificatie. Vlaanderen wil haar eigen beleid ook toetsen aan deze conventie. Door dit Erfgoedjaar mee in het teken te stellen van de conventie, willen Bourgeois en Gatz een nieuw elan creëren in de erfgoedwereld en daarbuiten.

Op 16 januari 2018 organiseerden ze al een studiedag over de Kaderconventie van Faro, participatie en het lokale erfgoedbeleid.

Projecten

Om lokale en regionale erfgoedactoren te ondersteunen in het opzetten van projecten en events zijn speciaal voor dit jaar projectsubsidies gereserveerd. De focus van deze subsidies ligt op participatie en educatie. Geert Bourgeois: “We willen het draagvlak voor de zorg van ons erfgoed verhogen, de samenwerking tussen diverse actoren bevorderen en de maatschappelijke dimensie van de erfgoedzorg stimuleren. Om dat te realiseren zijn er projectsubsidies voor erkende intergemeentelijke onroerend-erfgoeddiensten, erkende onroerend-erfgoeddepots, onroerend-erfgoedgemeenten, cultureel-erfgoedcellen en cultureel-erfgoedorganisaties. Het totale budget vanuit Cultuur en Onroerend Erfgoed voor deze projecten is 400.000 euro.”

Daarnaast is het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed het ideale moment om samen te werken met andere organisaties en instellingen over heel Europa, om zo kennis en expertise uit te wisselen en om een Europees netwerk op te bouwen. Hiervoor vond, in samenwerking met Vleva, in september 2017 al een event plaats over de mogelijke EU-subsidiekanalen voor grote Europese projecten.

 Label aanvragen en portaalsite voor het Europees Erfgoedjaar in Vlaanderen en Brussel

Sven Gatz: “We roepen de hele sector warm op om activiteiten en evenementen te organiseren die het diverse en rijke erfgoed in Vlaanderen en Brussel in de kijker plaatsen en beschermen. Hiervoor kan een officieel EU-label worden aangevraagd via http://www.europeeserfgoedjaar2018.be/aanvraag-europees-label. Deze portaalsite informeert de burger en de sector over alle initiatieven in Vlaanderen en Brussel.”

Wiki Loves Heritage

Met Wiki Loves Heritage wil de Vlaamse overheid samen met Wikimedia België de online aanwezigheid en zichtbaarheid van het erfgoed in Vlaanderen verhogen. Wiki Loves Heritage nodigt erfgoedbeheerders en -organisaties uit om samen met de erfgoedgemeenschappen, liefhebbers, fotografen en Wikipedianen hun erfgoed en erfgoedzorg digitaal te ontsluiten en content te creëren op Wikipedia. 

Organisaties kiezen zelf hoe ze het project invullen: een selectie van voorwerpen die normaal gezien niet gefotografeerd mogen worden toegankelijk maken, een fotografieworkshop, een speciale rondleiding voor fotografen, Wikipedia-schrijfsessies organiseren…

Aan het project is ook een wedstrijd gekoppeld. Iedereen kan deelnemen door foto’s te nemen van erfgoed in Vlaanderen. De foto’s worden onder een vrije licentie geüpload op Wikimedia Commons, Wikipedia's online opslagplaats van vrije mediabestanden, zodat de beelden kunnen worden gebruikt op Wikipedia en daarbuiten. De fotowedstrijd loopt van maart tot in het najaar 2018.

En na 2018

Het Europees Jaar geeft de erfgoedsector en de overheid de gelegenheid zich te buigen over de thema’s voor een toekomstig erfgoedbeleid. Op een afsluitend sectormoment in november 2018 wordt besproken hoe de erfgoedwerking in Vlaanderen en in Europa kan evolueren.

Specifieke Vlaamse acties in de onroerende erfgoedzorg

In 2018 wordt een beslissing genomen over de ingediende nominatiedossiers Militaire begraafplaatsen en monumenten van de Eerste Wereldoorlog (Westelijk front) en Koloniën van Weldadigheid.  Er wordt een ontwerp van nominatiedossier ingediend voor het Nationaal Park Hoge Kempen.

De derde editie van de Onroerenderfgoedprijs en de Vlaamse nominatie voor de Europese landschapsprijs van de Raad van Europa toont de Vlaamse betrokkenheid en waardering voor eigenaars en beheerders van onroerend erfgoed. In 2018 wordt een draagvlakonderzoek opgestart dat peilt naar de perceptie van onroerend erfgoed, naar de meningen over en verwachtingen ten aanzien van de onroerenderfgoedzorg. Hiermee wil het onroerenderfgoedbeleid nauwer aansluiten op de noden en wensen vanuit de samenleving.

Via participatieve trajecten worden de onroerenderfgoedrichtplannen over de mergelgroeven in Riemst en de hoogstamboomgaarden in Haspengouw verdergezet, waarbij alle belanghebbenden sterk betrokken worden bij de uitwerking van de visies en de actieplannen voor het behoud en beheer van dit erfgoed.

Tot slot verschijnt een portfolio van representatieve projecten van samenwerking tussen bouwheer en overheid in erfgoedzorg als inspiratiebron van eigenaars, beheerders, ontwerpers, aannemers en verenigingen voor innovatie en hedendaagse creaties, en ter stimulering van participatie in de zorg voor erfgoed in Vlaanderen.

 Belgische fotowedstrijd

Voor dit Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed slaan de federale overheid en de deelstaten de handen in elkaar om een fotowedstrijd te organiseren voor het grote publiek. Tot 15 mei 2018 kan iedere burger erfgoed fotograferen en 5 foto’s indienen die genomen werden in België. In totaal maken 40 foto’s kans op een prijs. De prijsuitreiking is gepland in het najaar 2018. De geselecteerde foto’s zullen op verschillende plekken te zien zijn einde 2018 en begin 2019.